As uvas da ira, ou The grapes of wrath (1939) e
unha epopea, un relato de perfís épicos que se podía estar escribindo hoxe para
deixar constancia da loita do exército de parados e desafiuzados que observan,
con pasmo, como medra a lexión dos millonarios, sempre protexidos polos que
deberían velar polos que menos teñen.
Steinbech sempre estivo
de parte dos que menos tiñan e neste libro deixou unha das crónicas máis
impresionantes da gran depresión do pasado século (agora estamos na deste),
como demostrou en varios dos seus mellores libros: A perla, De ratos e homes,
Tortilla Flat. En As uvas da ira amósanos ao vivo a loita
da familia Joad por encontrar unha nova forma de vida en California, logo de
ser expulsados (pola mecanización e o capitalismo trasladado ao agro) das
terras que traballaban como aparceiros, en Oklahoma. O libro deixanos toda una
restra de pensamentos e citas para lembrar, como esa de que “non se necesita
valor para facer unha cousa cando é o único que podes facer”; coa desesperación
abonda.
Para os que gustan das
historias con mensaxe, para os que queren historias emocionantes, para os que
buscan novelas longas (651 paxs.), para os que desexan libros impactantes, como
puñadas no estómago, para todos vale As
uvas da ira. Esa ira que tranquiliza ás mulleres, verdadeiras protagonistas
da historia, as verdadeiras heroínas. Porque saben que os homes non se renderán,
non se darán por derrotados mentres teñan acenos de ira nos ollos.
Da gran depresión do
século pasado queda este impresionante testemuño e o non menos impresionante
filmado por John Ford sobre este libro, con Henry Fonda como protagonista; quedan
as crónicas de James Agee coas fotos de Walker Evans, ou as imaxes de Dorothea Lange.
De Lange, non me
resisto a incluír a súa foto máis coñecida e cuestionada, por aquilo de estar,
se non preparada, escollida; vendo a secuencia, calquera das fotos que fixo
desa nai merecía pasar á historia para conmover e para facela famosa. Tamén
está, en datas máis recentes, “The ghost of Tom Joad”, o tema e o disco, a
banda sonora que Bruce Springsteen nos regalou en 1995, sen dúbida adiviñando
que outra gran depresión estaba en camiño, porque sempre houbo oprimidos, porque
as depresións forman parte da vida da maioría da gente.
