As cortiñas, os muíños, os lameiros.Toponimia de Brumoso III

As proximidades do lugar pola beira do Este, seguindo un eixe que vai da Lavandeira cara a Lama do Casal: esa é a contorna que imos repasar nesta nova entrega toponímica. Moito barreiro, moito eido e moito prado a monte. Un perigo, se vén o lume. É a zona onde un día houbo muíños, dos que hoxe quedan pouco máis que lembranzas; estaba o da Máquina, no medio dos prados de Barxa de Bois; o de Baixo, cerca do do Medo, que xa está no outro lado do río, en Hermisende; o da Veiguiña, xa en desuso moito antes da gran riada que barreu con todo; o da Veiga, no fondo do Outeiro, onde estaban as Poldras para ir a Hemisende en menos tempo; o o do Carrizal, que estaba no medio da Veiga, cerca do Salgueiral. Non é doado que alguén poida facerse unha idea cabal do que transmite un muíño moendo, por iso comprendo o empeño que tiña o Horacio por tratar de que se reconstruíse algún; por iso fixo a reprodución que ten no seu museo. ¿Algún día poderemos ver o seu soño en pé? Complicado. De momento, sigamos co rescate dos nomes dos sitos que tantas veces pateamos, que hoxe pateamos menos porque non nos deixan pasar as ortigas e os silvaredos.


Ver mapa más grande

Abeneira, A.-Espazo pequeno con nome lucido; é o tramo asociado a ese curto camiño que leva do rouso do Outeiro ata o rouso onde o camiño torce para o muiño da Veiga ou segue cara os prados de Casares.
Barreal, O.-Prados que dan outro verde á faldra da Ladeira; desde o cavoco do Litro ata a Lavandeira; limitan cos prados do Salgueiro e a Costa, que quedan ó outro lado do cavoco.
Barxa de Bois.- Prados e leiras comprendidos entre o muíño de Baixo e Penascada; acolleron no seu día o muíño da Máquina e o de Baixo.
Cavoco do Litro.- Un dos sitios máis frescos do lugar; se un día non se atura a calor, non hai como baixar ata o sitio onde o camiño de Barxa de Bois cruza o cavoco, por riba dos prados de Casares; aí sempre hai fresquiño.
Casares.- Prados a ambos lados do cavoco do Litro, por baixo do camiño que leva do Outeiro a Barxa de Bois.
Costa, A.-Territorio en costa polo que baixa o Carreirón da Costa, para atallar cara a Barxa de Bois ou Casares. Inclúe prados e algunha cortiña, pouca, porque a Escoira colle moito e vai desde as airas de baixo ata a casa do Céfiro, bordeando todo o lugar por esa banda Este.
Espadanal.-Grupo de cortiñas, en zona especialmente lamacenta, tendente a lamacal, entre a Faceiriña, Os Pedredos e as Pereiriñas.
Faceiriña, A.- O máis importante grupo de cortiñas do lugar, desde que acaban as casas ata o Espadanal; limita coa Lama do Casal, coas barreiras que sosteñen a Faquiña e coas viñas do Outeiro.
Ferreal, O.-Prados e eidos situados entre a Lama do Casal e a Carba.
Forno, O.-Pozo mítico pola profundidade; está alí onde o río debuxa un ángulo de noventa graos, onde desemboca o cavoco do Litro.
Fixó.-Leiras, onde se acostumaba sembrar sobre todomillo, que recollen as augas das cavocas da Fonte das Cubas e do Quintairo; limitan co río, coa Veiga (estrada polo medio) e co Barreiro.
Freixoeiro, O.-Prados ou lameiros que limitan co poulo do Outeiro, pola parte norte, e coa Veiga e As Pereiriñas, polo Sur e o Oeste, respectivamente.
Ladeira.- A montaña máis próxima a San Ciprián, pola parte nordeste; pouco monte, mouta louxa ó regaño; pacían as vacas nas uces en días de inverno especialmente malos.
Lama do Casal.-Lameiros situados entre a Faceiriña, o Ferreal e o Camiño da Carba.
Lameirico.-.- A cavoca que verte augas en Barxa de Bois.
Outeiro.- Significa zona elevada e para nós tiña significado case contrario, por estar por baixo do lugar. Claro que está ben alto, se se mira desde o pozo de Casares. Desde o fondo do lugar ata o rouso do Outeiro; cara á Faceiriña, as viñas; cara ó este, touza, poulo comunal, algún castiñeiro.
Pedredos, Os.-A faceira de hortos máis alonxada do lugar, por baixo do Espadanal; limita coas Pereiriñas, empeñadas en asomarse ó Outeiro, o Freixoiro, a Veiga, e o Barreiro.
Penelas.-Un único prado leva ese nome. Está por baixo do Tómbaro, frente ao prado do Darío do Barreal. No cavoco, unha barcala na fraga onde as mulleres baixaban a lavar a roupa.
Pereiriñas, As.-Unha rodeira hoxe perdida era o único que separaba as Pereiriñas dos Pedredos; limitan co Outeiro e co Freixoeiro.
Salgueiral, O.- Prado no fondo da Veiga; chamábanlle así porque fora antes salgueiral; hoxe seguramente volverá a ser salgueiral, con permiso das silvas.
Salgueiro.-Merecería o nome da costa, porque por momentos os prados son como paredes pouco tortas; non sei como non se esmalloaron alí a metade das vacas que os paceron; limitan coa Costa, coa Escoira, coa Porteliña, co Tómbaro e, ó outro lado do cavoco, co Barreal.
Veiga, A.-Chaira de prados situada onde o Barreiro deixa de ser barreiro; desde a ponte ata os Pedredos e o Freixoeiro.