domingo, 31 de enero de 2010

Plumas e artefactos explosivos contra a lingua galega

Con supostos amigos como os que se dedican a poñer artefactos explosivos diante da casa do profesor e comentarista Roberto Blanco Valdés, a lingua galega non precisa inimigos. E, sen embargo, tenos. Comezando polos que a desprezan por ser propia, porque ven máis elegante o castelán ou o inglés, e seguindo polos que rexeitan calquera medida de protección ou promoción, baixo a desculpa de que xa está demasiado protexida e coa certeza de que, sen protección, rematará por esmorecer en pouco tempo.

Facendo permanentes loas dunha hipotética liberdade individual que sempre malvive condicionada por multitude de factores, o opinador no punto de mira dos violentos -que aspiran a terroristas e acabaran por selo- non é en modo algún amigo da promoción dunha lingua galega que, con todo, manexa á perfección cando participa en debates onde cre que convén usala.
Para el o galego está superprotexido, promovido en exceso. O que hai que facer é darlle absoluta liberdade á xente para que fale o que lle pete, onde lle pete e cando lle pete. E se o galego ten que morrer por falta de protección, que morra. O comentarista non deixa pasar oportunidade de usar as mellores tribunas ás que ten acceso para darlle marteladas nos dedos á lingua propia de Galicia, que non deixa de esmorecer.

Blanco Valdés non fai nada en defensa da lingua galega, salvo demostrar que sabe falala cando lle peta, e está no seu dereito cando difunde as súas ideas a este respecto. Os que arriman artefactos explosivos á súa casa, aínda fan menos polo galego. Converten ao articulista en vítima e obxecto de simpatía e solidariedade incluso dos que non comparten as súas ideas. Eu tamén estou coa vítima nestes momentos. Contra os que só coñecen a fala dos artefactos explosivos, sempre. A favor de calquera medida que evite a morte da lingua que me ensinaron os meus pais, tamén sempre. Porque igualmente aplaudo canta medida se poida poñer en marcha para protexer o patrimonio histórico e arquitectónico que nos legaron os devanceiros; cómpre salvalo de nós mesmos, da nosa liberdade para esnaquizalo. Porque creo que a lingua galega tamén merece ser salvada, contra a nosa desidia pero sobre todo contra a vontade dos que cren que so merece unha lápida coa lenda de lingua morta.

Un artigo ilustrativo sobre este asunto da lingua: "Sobrevivir en gallego", de Xosé Manuel Pereiro, presidente do Colexio de Xornalistas de Galicia.

sábado, 23 de enero de 2010

De que se ocupa o xornalismo: do que fala a xente ou daquelo que alguén quere ocultar?

Se o xornalismo fose eso que moita xente cree que é, "aquelo do que fala a xente", o asunto quedaría reducido ás formas e materias dos programas de telelixo, que son desde logo os máis comentados nas tertulias e nos bares. Pero sospeito que debe ser algo máis importante, máis molesto para os poderosos, máis perigoso para os xornalistas. Os que participan nas telelixaduras tamén se xogan o físico, expóñense a levar unha labazada que, en moitos casos, terán ben gañada. Pero os que acaban mortos ou condenados á cadea son os que seguen ás pistas para descubrir os asuntos turbios que hai detrás da política, dos gobernos, dos bancos ou das grandes multinacionais farmacéuticas, por poñer só algúns exemplos.
Hai moitas formas de definir o que é unha noticia. Unha das clásicas, importada do xornalismo de investigación, define a nova, a noticia, como algo que alguén quere ocultar. Eu engadiríalle algo: é que afecta ou interesa a outras persoas, ós cidadáns.
Xornalistas son os que tentar descubrir e publicar eses asuntos que afectan ou poden afectar á nosa economía, á nosa saúde, á nosa seguridade, ós servizos públicos. As súas novas interesan a moitos e molestan a uns poucos porque descruben corrupcións e trapalladas de variada pelaxe. Como os molestos adoitan ter poder, poden acabar por conseguir que os xornalistas sexan perseguidos, xulgados, condenados, encarcerados ou asasinados.
Rodolfo Irago e Daniel Anido son dous xornalistas da Ser condenados a un ano e nove meses de prisión -cada un- por descubrir e publicar unha afiliación masiva e irregular no PP de Villaviciosa de Odón. E un asunto algo complexo para explicalo en poucas liñas. O que desexo desde aquí e amosarlles a miña solidariedade e, ó tempo, propoñer a lectura do artigo Dos periodistas en el banquillo, onde o catedrático de Dereito Penal Enrique Gimbernat fai un analise moi atinada do caso, do proceso e do incomprensible da condena. E no xornal, El mundo, o grupo da competencia. Se fose asinado por un xornalista cabería pensar no corporativismo, niso de que can non come carne de can. Pero un catedrático de Dereito Penal debe saber do que fala. E escribe ben, para que poida entender este complexo asunto calquera, ata os xornalistas dos programas de telelixo.

viernes, 22 de enero de 2010

A futura lingua de Galicia

Segundo din os modernos oráculos, os que falan a través da rede, xa vai camiño de concretarse cal será a futura lengua oficial de Galicia. Do nome aínda non se sabe, pero non me estrañaría que fose galcasenglih, ou algo polo estilo. Haberá que ver como evoluciona a aplicación de máxico triple 33 por cento, que seguramente se aplicará ata que chegue outro cambio de tornas e o tornado entrante impoña a súa lei para que así, coa suma de sucesivas trapalladas, o galego acabe sendo a lingua oficial no territorio dos buscadores de linguas mortas. Non sei quen leva a razón, estou case convencido de que ninguén, pero sei a quen lle toca equivocarse agora e semella ben disposto a facelo. Como dicía Manu Chao nunha das súas cantarelas: “Infinita tristeza”. Enfrentarse con armas é triste pero, nese suposto, as armas están a ser usadas para o que foron deseñadas e fabricadas. Enfrentarse coas linguas é máis triste, porque a súa orixe e o seu único obxectivo é o de facilitar o entendemento.
Infinita tristeza contra a que só se me ocorre, polo de agora, recomendar a lectura do texto que sigue, o comunicado dun oráculo que circula por vía electrónica.


The amablingua

Xa viña sendo time de que el new president descubrise the magic solution to the cosa de la lengua no Galician Country. The solution é o chamado “castrapo enriquecido”, al que también chaman “eurocastrapo”, “triglosia feijooooana”, amablingua , “galcasinglish” ou, na Galicia Sur, simplemente “feixoada”. Basically consiste en ser amables. You are moi amable, in such a way que no ofendas a nobody arround. Because the cosa es no imponer, e se ti escolles one language –only one, ollo!- ti andas imponiéndote que nin a milk! So, first asunto: amabilidade, gentleness e, especially, never, never, never, mesmo nunca, fales only in the regional idioma. The second cosa vén sendo a closing down das galescolas, que finally serán substituídas by “trilingüelas” (not “bi”, but “tri”), to properly enseñar the new lengua.
This is, efectivamente, the solution to the cuadratura of the circle: combinar a “soberanía lingüística” dos pais, with the deber of promoting e facer normal o galego, sin ofender a la lengua de Rosa Díaz, and also co obxectivo de trilingüizar aos nenos and little girls.
So, a nai escolle, e choose o que choose, sempre ficará happy, ya que a súa escolla is included in the eurocastrapo. In fact, this feixoada is the “tres in one”, very inclusive and amabilismo.
At the same time, the Xunta resolverá o “problem” educativo, sen que such a thing lle supoña un quebranto presupuestario. Efectivamente, as a matter of fact, o novo language non ten a very precise normas, and predomina a única and conocida only norma do “tanto ten, ti vai disimulando”, que se complementa coa de “never rained que non escampara”. Así, the teachers training is going to ser very barrato, barrato, cal carpet of magrebí. And, by the way, if non caíches na conta, este artículo is the first one written in the new idioma. Buena luck and remember o que di the song: non te warrees,be happy, tra,la,la,la,la,la,la,la….

Paul@

domingo, 10 de enero de 2010

Vellas historias de Brumoso e de Castela a Vella

Entre outras ocupacións, aproveitei os días de vacación para reconciliarme -e por momentos cabrearme- co placer -por momentos, dolor- da lectura. Tiven a oportunidade de descubrir a un autor como Sándor Márai, ó que seguirei querendo coñecer máis de cerca. E puiden cabrearme unha vez máis cos escritores que semellan non saber escribir sen meter un protagonista que é escritor ou quere selo; no é só cousa de americanos, tamén por aquí se fai a miúdo. Cando se quere converter iso no centro da vida, polo xeral, só se consegue convertelo no vórtice da gran mentira. Supoño que as excepcións son as que animan as creadores de protagonistas que son escritores ou queren chegar a selo. Supoño que é unha mostra de pereza, de non querer documentarse sobre outras formas de vida que nos son alleas, pero todo quisque foi ou estivo a punto de ser algo distinto daquilo no que, por sorte ou por desgraza, acabou convertido.

Non direi os nomes dos que me cabrearon porque se cadra os seus libros gustan a outros lectores, e os lectores son especies en perigo de extinción que, por suposto, hai que protexer. Direi que volvín gozar relendo un dos libros que Miguel Delibes sinala como preferidos, de entre os seus: "Viejas historias de Castilla la Vieja". A historia dese emigrante que volve á súa aldea polos anos sesenta do século pasado pode conter -baixo a mirada de hoxe- unha visión demasiado idílica do medio rural pero está tamén chea de autenticidade, de personaxes de carne e oso, de bo humor. O emigrante que volve celebra que nada cambiou no medio século que estivo fora, que non chegaron as maquinas, que todo sigue igual de antigo, igual de auténtico.


Se o emigrante saíse nos sesenta e voltase agora a terras de Brumoso tería que enfrontarse a unha visión diferente, menos confortadora. As máquinas chegaran, arrasaran cos marcos, coas paredes dos camiños, coas petadas de lastros e xeixos, e desapareceron de novo, deixando rastros de destrución que o tempo e a natureza van curando por un lado mentres a man dos homes -e o ferro das máquinas- vai abrindo novas feridas por outras faceiras. O emigrante que se fose nos anos sesenta no acharía nada semellante ó lugar cheo de ovellas, vacas e persoas -mesmo rapaces- que deixara atrás na procura dunha forma de vida menos escrava. De volta, acharía que morreron case un cento de persoas, que pouco máis dunha docena viven alí de forma permanente. Que os animais domésticos que máis abundan son os cans e os gatos sen amo, que achan suficiente comida para deixar por calquera parte cagallóns que cheiran bastante pior que as bostas e as cagachas que habitaban as cortes e as rúas dos seus recordos.

Que pasou? Unha vida, moitas vidas.

Na Castela de Delibes, mal que ben, as maquinarias serviron e serven para que hoxe haxa unha agricultura e unha gandeiría profesionalizadas, que permiten vivir do campo -a moita menos xente, ben é certo- con dignidade. En Brumoso poderemos seguir alimentando a nosa morriña máis ou menos a miúdo, sobre todo cando teñamos unha paga por vellos ou eivados.

Somos de Castela e León só por capricho da xeografía? Relendo a Delibes, un descubre que nin os costumes, nin as formas de falar son tan diferentes. Tamén en Castela se dicía -e se dirá, supoño- aquilo de: "Esa moza éncheme o ollo", para definir aquela muller que gusta, para un ou para un dos nosos. Pena que agora non haxa alí mozas que enchan o ollo de ninguén.

sábado, 9 de enero de 2010

Lembranzas do futuro

Non quería deixar pasar nin un segundo. Cambio radical desde o primeiro momento do ano. Non sabía se podería contar coa muller, así que decidía subornar á filla maior para que o papá Noël viñese, para el, co agasallo que anunciaban os grandes almacéns, sen moito destacado nin moito prezo. Recorda: o potenciador de bos momentos, non; o que quero é o inhibidor de malos recordos. Tiña que resistir logo a curiosidade da filla pequena, empeñada en saber que había naquela caixiña. Convencela de que era para Reis, que chegara adiantada pero non a podía abrir. Abríaa pechado no baño e, por unha vez, lía as instrucións. Só vale para inhibir malos recordos individuais. Algo é algo, dicía para si. Son os que interesa inhibir. Cales? Apresurado balance do ano. O que había ser o ano da gripe A e da crise fora, sobre todo, o ano da crise e do paro. Non collera a gripe A. Non quedara no paro, aínda. Non houbera desgrazas persoais nin familiares. Que podía inhibir? As cincuenta e tres vítimas do terrorismo do fogar seguirían na súa conciencia, coma se fose culpable de cada unha desas mortes. Recordo individual e colectivo. Os milleiros de parados seguirían pesando, como se fosen empregados despedidos por unha empresa súa. Os sen teito que estaban a morrer co frío, tamén pesarían. Por non mirar máis lonxe. Trabucara o regalo. Tería que pedir o potenciador das boas lembranzas. Para o ano. Entre tanto, a ver se perfeccionaban o inhibidor de malos recordos, que servise para cubrir vergoñas colectivas. Á espera do invento que convertese a todos en inventores de futuros mellores. Cando houber máis persoas incapaces de esquecer e menos que non queiran ver nin lembrar.

Publicado en ANT nº 1.388

viernes, 8 de enero de 2010

E co Xacobeo 2010, volveu a neve a Santiago de Compostela outra vez

Da man do Xacobeo 2010, volveu a neve a visitar Santiago. Din os memoriosos que hai catorce anos houbo outra nevada polo estilo. Eu creo que foi máis ben hai vintedous, e que tampouco foi para tanto. Recordo subir no 2CV pola avenida de Lugo ata San Caetano sen grandes problemas. Desta vez, pola xeada acumulada en moitas costas, a circulación foi máis complicada e máis tamén os coches atravesados nas rúas. Polo demais, fermosas estampas.