domingo, 22 de abril de 2012

Pereira -Tabucchi- sostén acesa a luz para procurar que non nos cegue a escuridade

Unha obra maiúscula escrita con minúsculas, como falando á apelidade, polo baixiño. Unha historia que comeza con trazas de contar unha vida vulgar, case aburrida, a vida dun tipo gris, dun Pereira que pasa de cronista a responsable dunha páxina de cultura porque pasa da política. É un tipo que ás veces resulta patético, que por momentos semella pedir piedade, pero que tamén esperta compasión pola súa aparente fraxilidade; que fala coa súa dona defunta a través dun retrato que leva na maleta cando viaxa, coa imaxe para arriba para que respire mellor.
Sostiene Pereira -Afirma Pereira, na versión galega- é unha historia que medra paso a paso, coma sen querer, sen que nos demos conta, ata converter a este home gris, gordo e con problemas cardíacos, no heroe que nunca aspirou a ser. Pereira pasa de política ata que se converte en vítima e testemuña da morte dun amigo que está a facer as veces do fillo que nunca tivo. Daquela, xa non poderá pasar nunca máis. Terá que deixar o seu testemuño escrito, burlará a censura previa e deixará o seu berro contra a ditadura de Salazar publicado antes de exiliarse.
A grandeza deste libro de entrañas políticas e perfil case revolucionario (sobre todo para os amantes de telo todo atado e ben atado, para case todos os que tocan poder) e a súa aparente sinxeleza. Parece a crónica dunha vida gris e rutineira e, sen embargo, é a vida dun heroe que merece admiración e solidariedade. En ningún momento a súa historia é aburrida, nin sequera cando Pereira, ese católico un pouco descrido, precisa abordar unha especie de metafísica do cotián, cando cuestiona a súa propia fe e busca interlocutores para falar da súa descrenza na resurrección da carne.
Visto desde hoxe, este libro tamén se pode ver como subversivo, porque nos pode facer pensar que a censura da prensa non é algo superado, que a censura de agora é a compra de medios privados ou a conversión dos medios públicos en parcela propia, couto, altofalante do que Goberna. Este libro debería ser lectura obrigada porque pode facernos pensar que todos podemos, todos debemos ser pequenos heroes. Todos podemos e debemos colaborar na difícil tarea de pór de manifesto o que de verdade pasa na nosa cidade, no noso país, nesta Europa que está a ser unha dictadura imposta por ditadores invisibles (mercados) a través de aprendices de ditadores visibles (Fräulein Merkel, et le petit Sarkosy, de momento) que delegan en secuaces capaces de tratar de convencernos de que os vellos de agora gastan oito euros ó mes en cafés en vez de admitir que con pouco máis que eses euros que non lles sobran comen e van vivindo porque comen pouco. Eses secuaces non son tontos, saben que non somos parvos e non tragamos rodas de muíño e, por iso, van converter de novo a televisión de todos no voceiro das súas infumables consignas.
Non sei se é o espírito de Tabucchi, que morreu hai pouco na súa terra de adopción (Portugal) ou o espírito de Pereira o que escribe por min. En todo caso, eu subscribo, como subscribiu Pereira o seu último artigo no Lisboa. Hai que procurar que a cerilla de Tabucchi, que as velas de Sostiene Pereira sigan acesas, que iluminen as zonas escuras, que son cada vez máis.
A Tabucchi quixeron calalo máis dunha vez, pero falou baixo (non era dos que daban berros) e claro, por exemplo a través do seu Manifiesto de la palabra: “Yo hablo porque existo. Cuando mi garganta esté llena de tierra dejaré de hablar”. No primeiro dicía verdade. No segundo, por sorte, equivocouse; segue falando a través dos seus libros e dos seus artigos. E segue sendo igual de exemplar e igual de necesario.

Cando había traballo para todo o que o buscaba

Tempos aqueles en que había traballo para todo o que o buscara e onde o buscara! Este era en Torrejón de Ardóz, en marzo de 1977. Interesante curro na montaxe de xigantescas esferas para hidrocarburos. Supoño que resistirán.
Eu non resistín moito; tiven que deixar o choio para non verme na obriga de converterme en esquirol.
Daquela comezou a miña breve experiencia de vendedor de libros de porta en porta, en Valencia, en Cordoba e en Sevilla. Pero esa é outra historia, máis aventureira e gratificante, e tamén hai algunha foto.

sábado, 14 de abril de 2012

Recarallo: Catro pitas galegas, Cocorota y compañía, falando en turco!






















Pois é certo, e acompaño imaxe para descridos: coincidindo coa séptima edición de Catro pitas en castelán, que sempre se titulou Cocorota y compañía, a historia apareceu agora publicada en turco por una editorial de longo e complicado nome: Final Kultur Sanat Yayinlari. Estas catro pitas naceron a raíz dun comentario compasivo da miña irmá Fernanda, que tivo a ben meterse entre as súas plumas para lamentar a súa mala sorte: "Cutadiñas, sempre querendo encher o niadeiro e sen poder conseguilo nunca". Agora levan unha vida longa e chea de sorte, polo menos para min. Doce anos pondo ovos. En Galicia, en galego. En castelán en España, en Venezuela (publicado pola filial de Edebé) e en Estados Unidos, onde foi editado o libro por Houghton Mifflin, en Boston, en 2003. E agora, en Turkía. Como dicía aqueloutro: Quen agardaba esto?

domingo, 1 de abril de 2012

“El reino de la nada”, de Emilio Gavilanes, cheo de marabillas

Emilio Gavilanes é un escritor da nosa terra xabresa nacido en Madrid, un namorado da Carballeda e un contador de historias que namoran. Tiven a sorte de coñecelo durante una fría noite de agosto, o ano pasado. Tiven a fortuna de recibir, como primicia compartida con medio cento de privilexiados, a lectura de Primer día de escuela, un dos relatos que agora publica no seu último libro, El reino de la nada.

Primer día de escuela é un triste, fermoso, tremendo relato onde a memoria do pasado inda próximo —o que viviron os nosos pais— nos asalta e estremece, como nos estremece tamén La tabla del dos, co que comparte a difícil iniciación dos rapaces nunha etapa marcada polo salvajismo da guerra.

Despois de gozar cos dous relatos que Gavilanes leu a carón do Castelo de Puebla de Sanabria, seguín coa miña descuberta persoal de Emilio Gavilanes. A través de El bosque perdido, unha auténtica delicia; a través de Una gota de ámbar, unha crúa metáfora da sociedade moderna presa no illamento, na incomunicación da colmea; a través de El río, a historia universal de personaxes secundarios só en aparencia; e, agora, a través de El reino de la nada.

O relato que da título a este libro é outro exemplo singular da delicadeza coa que este escritor sabe contarnos as historias máis crúas. Tamén datada nos albores da pasada Guerra Civil, é a historia dun grupo de pacientes dun psiquiátrico abandonados polas monxas que os coidaban.

Tempo, memoria, distancia son algunhas constantes desta manchea de fermosas historias. O paso do tempo, a memoria que pasa dunhas a outras xeracións, que rescata e traslada de boca en boca, de man a man, que salva da distancia e do esquecemento. Para min, unha das grandes virtudes destes relatos é a forma en que o autor consegue facernos cribles os sucesos máis sorprendentes e, ás veces, afastados. Case sempre hai alguén próximo que comeza a contar algo que coñeceu de preto pero que, a seguir, nos vai levando por carreiros e túneles onde, por momentos, temos medo a perdernos, pero onde nunca nos perdemos. Sempre hai marcas que seguir, outras historias que nos atrapan, que nos fan pisar outras pegadas ata que acaban por levarnos ás primeiras para pechar o círculo e deixarnos non unha, varias intensas sensacións, varios sentimentos encontrados para reflexionar, cabos soltos para atar; ou non.

El reino de la nada non é un libro que nos leve a Guerra Civil, aínda que estea, como pano de fondo, en varios dos relatos. E un libro que nos leva do soño á realidade, da morte á vida e ó amor, da India a Galicia ou a Madrid. Que nos fai conscientes do paso do tempo e da importancia da memoria con tramas, nalgún caso, de pescuda case policial; ou inter xeneracional, do avó que nos conta o que viviu co seu avó, o pintor de paredes que compartiu vida e maxia cun pintor artista. A memoria está ateigada de interesantes recovecos, de sorprendentes recunchos: á volta de esquina menos pensada pode aparecer unha marabilla.

Tratándose dun libro en castelán, debería facer o meu comentario en castelán. Vai na lingua que me ensinaron os meus pais porque creo que todo o que está en perigo de extinción merece especial atención, sobre todo no caso dunha lingua que nos están a furtar día a día, coa xente que morre, coa xente que emigra, coas institucións que non a protexen abondo.