lunes, 29 de junio de 2015

Outra lectura de O castelo: Kafka ahora

As miñas primeiras lecturas de Kafka, sobre todo as de O proceso, O Castelo e A metamorfose, foron especialmente desacougantes. Cos meus inocentes primeiros vinte, gozando da liberdade do primeiro ano de Universidade coma se fose un premio polos anos de encerro –como bolseiro– nun internado gobernado por relixiosos, o universo de Kafka resultaba abrumadoramente opresivo, unha atmosfera irrespirable. Levábame a un mundo absurdo onde o máis irritante era a naturalidade e a resignación coa que os protagonistas adoitaban asumir situacións absolutamente inxustas que requirían rebeldía, reacción.

A relectura de O castelo, case catro décadas despois, déixame máis preocupado ca irritado. Logo de coñecer algunhas cousas sobre o funcionamento das administracións públicas e do labor dos funcionarios, a miúdo atados polas indicacións ou pola falta de indicacións dos políticos, agora o que lle acontece a K estráñame menos, non me cabrea tanto, dáme a impresión de que a súa resignación é máis incomprensible, a única resposta posible.

O libro é o mesmo. O lector cambiou. O preocupante, agora, non é a falta de resposta contundente por parte de K. O preocupante agora é, sobre todo, a resignación do lector, a naturalidade coa que lee a absurda peripecia do protagonista, como unhas memorias dignas de crédito.

Despois da primeira lectura, onte, un respiraba fondo e podía dicirse: menos mal que a vida non é así. Un podía soñar cun futuro onde gobernase a lóxica e a racionalidade. Hoxe un case non se atreve a respirar (pode caer un novo tributo: se queren cobrar por aproveitar a calor do sol, por que non polo aire?). Un pregúntase se Kafka era outro visionario, como Orwell, que xa sabía o que se nos viña enriba. Poderes sen cara nin nome que nos gobernan –é un dicir–, troikas –outra vez a k–, políticos que seica eliximos pero dos non chegamos a saber máis do que K chega a coñecer do señor do castelo, o conde de Westwest, ou do onmipresente Klamm, que nunca chegará ver, que ninguén semella coñecer de primeiras.


Relín o libro e repaseino agora na versión cinematográfica de Michael Haneke, que ofrece unha adaptación fiel e crible. Vi a película coa mesma preocupante normalidade.