"A morte natural, co ciclo completado, está demasiado sobrevalorada"

Entrevista con Xavier López Rodríguez, autor de "Hai que ir morrendo" (unha de autobombo)

Xurxo González/ ANT Nº 1412 (Foto Paco Villalobos)

Con máis de 25 títulos ás costas, Xavier López Rodríguez (San Cibrán de Hermisende, 1956) vén de presentar a súa última obra, Hai que ir morrendo (Edicións A Nosa Terra, 2010). Caracterizada como unha “biografía do futuro”, o zamorano preséntaa como un texto difícil de clasificar, a medio camiño entre a novela e a colección de contos. Son varios os temas que suxire a súa lectura, pero para moitos destacará a descrición desa área de Zamora que conforman os concellos de Lubián, Hermisende, Porto e Pías, que comparten o galego na raia coa comunidade autónoma de Galicia. Ademais, e a pesar do que poida suxerir o título, Hai que ir morrendo trata sobre a dignidade de completar naturalmente o ciclo da vida.
- Neste libro fala da súa obra anterior. Como se insire nela?
- É un produto atípico, pero mantén un nexo con todo o que levo escrito, que é o interese por emocionar. As veces son emocións de carraxe ou de odio, como en Destrución. Neste caso trátase dunha emoción máis humorística, pero mantén o universo onde me sinto máis a gusto, que é o medio rural do que veño enlazado co medio urbano no que vivo. Sáese do común xa que é un produto máis difícil de catalogar, no sentido de que se pode ver como unha especie de autobiografía de futuro, polo tanto falsa, como case todas ao parecer. Tamén se pode ver como unha novela ou como unha colección de relatos. É un produto híbrido, mixto.
- Tiña necesidade de reflexionar sobre as súas obras anteriores?
-Non, non escribo querendo deixar unha obra que sexa recordada, senón porque o paso ben e porque non sirvo para contar contos. Se fose capaz de facelo como a algúns dos maiores que eu coñecín, se cadra non sentía a necesidade de escribilos. Non quero facer un repaso da miña vida, que non penso que lle interese a ninguén, nin despedirme. Este libro é un esconxuro: pretende apostar pola vida falando da morte. Tamén se trata de cruzar os dedos a ver se se poden vivir outros trinta anos. As mortes soñadas que enlaza o protagonista narrador son sempre coa vida cumprida. A morte natural, co ciclo completado, está demasiado sobrevalorada. Hai que vela con naturalidade e con certo sentido de humor. Supoño que ten que ver co feito de ter pasado o ecuador.
-O libro trata tamén sobre a vellez. Sendo un tema tan presente na sociedade galega, pensa que a literatura a trata axeitadamente?
- Non sería quen de dicilo. Eu sinto necesidade de falar deste tema quizais pola miña orixe. Na aldea os rapaces conviviamos cos avós. A vellez e a morte vívese de xeito diferente nas aldeas e nas cidades.
- Como ve a situación do galego en Zamora?
- Como diría Manu Chao, con infinita tristeza, porque onde non hai xente non pode haber lingua. Na miña aldea, San Cibrán de Hermisende, había máis de cen persoas, pero só quedan quince. Algúns volven cando se xubilan, pero a maioría dos seus fillos e netos xa non falan galego. As aldeas da Sanabria galega non desapareceron en ningún caso, como si ocorreu en Galicia. Pero ao galego en si non lle vexo moito futuro por causa dos políticos de Castela e León. Poderían coidar este patrimonio como coidan os restos arqueolóxicos. Hai que mencionar ao alcalde de Lubián, Felipe Lubián, que é un defensor do galego, mesmo no parlamento de Castela e León. Pero en xeral, sinto que os políticos zamoranos nos ven como traidores por falar galego. Non consideran unha lingua máis como unha riqueza.
- Vostede recompila palabras propias do galego zamorano...
- Foi unha maneira de rebeldía contra a perda do propio patrimonio. Contei coa complicidade da xente máis nova, que amosa interese polo nome das cousas e dos sitios, que tamén se están a perder. Reunimos palabras que están publicadas sen máis pretensión que conservalas para quen teña curiosidade.
- No libro inclúe algunhas palabras propias desa área.
- Tiña interese en incluír certas variantes. Cerdeira para min foi sempre zreixal. Outra que lembro é afeto, por fieito. Non se trata de entorpecer a lectura, pero a variante zamorana está presente tamén en Amigo medo e Destrución, en xeral en todos os meus libros que non se dirixen a un público infantil. Entendo que neste caso non debo dificultar a aproximación dos rapaces meténdolle palabras da miña terra que non van escoitar nunca máis.