Cinzas revolucionarias*

Eu tiña claro que un corpo morto era un bo candidato para rir del. Aínda que só fose por liberar de forma tan involuntaria como inevitable gases acumulados. Había na miña memoria demasiadas historias con cadáveres facendo rir. Como a da velliña que –en tempos con cadaleitos só para ricos- se escucira do escano no que a levaban cara ao cemiterio e acabara na maseira dos porcos, logo de baixar a escaleira tan lixeira como unha rapaza de sete anos. Ou a da pobre de pedir á que non deixaron descansar no velorio, porque os amigos da esmorga decidiron sentala nunha cadeira, coa roca na man, para darlles un susto aos compadres que durmían con toda tranquilidade; para darse, logo, unhas gargalladas compartidas. Ou a historia do home que acabou de pé na cova, como para esculcar se faltaba alguén ao seu enterro; fora a consecuencia de que os pés da caixa se zafaran das mans dun dos portadores encargados de largar as cordas de vagariño. Demasiadas historias de vivos a rir dos mortos, coma se os coitados estiveran condenados a non descansar.

Todo pesaba. Por iso, a da incineración fora unha decisión adoptada en firme desde moito tempo atrás; trinta anos, como pouco. O do sitio onde esparexer as cinzas quedara un pouco máis por determinar, con liberdade de escolla para o que quedase.
Sempre amigo do escaqueo, mesmo antes de aprender as correspondentes tácticas no servizo militar, eu liscara antes, sen facer caso das ameazas de María, que advertía con retirarme a palabra se facía iso. Así, no tocante á gran carracheira, todo se mantivera segundo o previsto. No referido ao reparto das cinzas si houbera, no último momento, un lixeiro cambio de plans. Xunto con María, os meus irmáns xa espallaran unhas poucas cinzas na viña das Mioquiñas, entre o zreixal do país e o carballo que nunca nos atrevéramos a cortar. Outro mangado, no regueiro da Canle. Unha manchea, no río Túa, á altura de Penacova, debaixo dun amieiro onde pescara moitos escalos de rapaz.
Aproveitando os paseos que daban de forma vocacional, os meus irmáns e María ían deixando arestas de min nos prados de Lagoas e do Carruceiro. Quixeran ir a Val de Cabritos, a tiro de pedra da serra do Marabón e da portela da Canda, pero as pernas tamén lles pesaban e decidiran deixar outra mostra do meu borrallo a carón do Castelo de Rebordelo.
Cando se preparaban para deixar outras pegadas miñas no prado do Viñal de Riba, a unha das miñas irmás déralle por dicir que aos meus pais tamén lles gustaría terme cerca e María estivera de acordo en facer unha especie de funeral para deixar a furna, cunhas derradeiras cinzas, as lambedelas, no mesmo sitio onde estaban descansando as deles, no cemiterio de San Cibrao.
No día sinalado, déranse cita medio cento de persoas, como era acostumado, porque sempre acudían veciños dos lugares próximos, segundo un costume que duraba máis que a xente. A procesión subira o Camiño Novo a bo paso, con pouca carga: a furna nunha cesta de vimbio, que levaba María coma se fose levar a merenda aos seitureiros, e un par de ramos feitos con produtos do país: fronxas de uz, polas de carballo, un mangado de afetos, unhas varetas de loureiro.
Non faltaran unhas oracións, porque alguén dera por feito que non podía haber enterro sen cura e o párroco fora avisado. Cando xa ían baixar a furna á cova, un inesperado refacho de vento levantou o testo e as cinzas esparexéronse en todas direccións. Cando os presentes foron abrindo os ollos, todo eran caras de pasmo por ver as cinzas que enfeitaban ao veciño máis próximo. O cura era aínda mozo e gastaba uns bigotes tan negros coma a pez; naquel momento, sen embargo, semellaba que se lle botaran cincuenta anos por riba dos beizos. E así, ninguén se libraba de levar con el algo de min. Case ninguén. María contiña a risa a duras penas e non sería quen de facelo se chega ter diante un espello de corpo enteiro, porque lle serviría para comprobar que ela era, entre todos os que a arrodeaban, a única libre de cinzas. Coma se o meu respecto por ela se mantivese máis alá da morte. Ou coma se eu por fin decidise, tan a destempo, abandonala.
María dicía:
-Quen podía agardar isto? Toda a vida fuxindo do mundo, encerrado nas súas historias, e agora vai e decide marchar con todos.
Baixaban a furna, que aínda tiña cor de cinzas por dentro, ata a cova, despois de recuperar o testo que, por fortuna, non mancara a ninguén. Despois de agardar ao selado da sepultura, e logo de comprobar que a xente xa estaba recuperada do susto, María engadía:
-El sempre semellaba moi tranquilo. Quen nos había dicir que dentro del habitaban unhas cinzas tan revolucionarias.

*Este texto foilles entregado ós asistentes á presentación de Hai que ir morrendo na libraría Couceiro de Santiago, como adenda posible para engordar ou darlle outro final ó libro.