A crise provoca a resurrección do medio rural?

O rural resucita coa crisis. En Brumoso aínda non se nota, pero seica a tendencia xa se está a ver en moitos sitios. Xente emigrada a zonas industriais que retorna á aldea e saca ferruxe a vellos tractores para pedirlle á terra o que non lles dan as empresas nin as oficinas de emprego. Porque a terra é máis xenerosa cá cidade. A terra, a pouco que lle deas, da. Nunha reportaxe publicada en El País saen exemplos que nos son próximos, o dun mozo de Chaguazoso que está contento de volver a dullar coas vacas, logo de quedar no paro. Volve de L`Hospitalet, unha cidade onde seica hai dous equipos de fútbol, de afeccionados con menos de 40 anos, todos eles dese mesmo lugar do concello e A Mezqueita onde algúns chegamos -tempos aqueles- na procura de días de festa. A este mozo tocoulle volver antes dos corenta e pode acollerse ás axudas de Xunta de Galicia para a incorporación de xente nova ó mundo rural. Aparece retratado, cón dúas das súas vacas, nunha corte das de antes (a da imaxe non é a súa vaca, a da imaxe chamábase Garbosa e criaba vitelos como poucas vacas do país).


Non sei se a normativa galega é máis tolerante, máis próxima á nosa realidade. Se en Brumoso quixesemos volver a poñer unha vacada temo que o teriamos máis difícil. Teriamos que facer unha nave fóra do espazo urbano, gastar uns bos cartos nesa construcción, porque o gando semella ter más dereitos cás persoas. Somos de Castela e León, esa comunidade que é terra de campos, onde hai grandes explotación agrogandeiras. Non sei se a normativa recolle excepcionalidades para as bordas, para as zonas como As Portelas, onde á parte de falar galego estamos condicionados polo minifundismo que impoñen os lombeiros.
Con todo, a terra é máis xenerosa cá cidade. A pouco que lle deas, devolve multiplicado. Non dará para embolsar unha soldada a fin de mes, pero sí producirá de abondo para non ter medo de pasar fame. Cunha hortiña, catro nogueiras e media ducia de castiñeiros, con catro pitas e media ducia de coellos, quen dixo medo?

Comer terra

Foto de Eva Máñez

De rapaz, recordo comer gromos de parreiras, acedas, mesmo pétalos dos cacaragás, que é como chamamos ás prímulas nas Portelas. Ou cacaragalos. O tempo de gardar as vacas ou as ovellas sempre rendía demasiado e había que matalo dalgunha maneira, a ser posible, matando ao tempo o bicho que bulía na barriga. Tamén gustaba a parte máis tenra da més (o centeo en verde), que servía para soar como palleta antes de ser degustaba. O pan, de centeo, era máis negro có centeo que se pode atopar agora nalgunhas panaderías que fabrican galicatessen. Daquela o gran rodaba polas airas enfeitadas con bosta seca, polas arcas e polas tremoias dos muíños antes de rodar, xa como fariña, pola maseira e polo estrado dos fornos. Abofé que, en tan largo camiño, o centeo acababa mesturado con terra, a negra terra daquela contorna. Pero tamén estou seguro de que había máis pan que terra. Nestes tempos de crise nas terras da- fartura, chama especialmente a atención saber de lugares como Haití, onde para combater a miseria que deixou o último furacán, xa vai medio ano, matan a fame con galletas feitas de arxila, aceite e sal. Galletas grandes coma pratos que secan ao sol e que, logo, causan desnutrición, dor de tripas e parasitos. Pero que, de entrada, matan a fame. Un lote de tres galletas custa 10 céntimos de euro. Moito menos que calquera outra comida. Os tempos cambian. Sempre se pensou que a terra, que nos alimenta co que produce, estaba destinada a comer o que quedase de nós, logo da morte, para cerrar o círculo reclamando o seu. En lugares como Haití, agora, a consigna semella ser comer terra para sobrevivir un pouco máis, para prolongar no tempo a cita para ese encontro inevitable.

Artigo publicado en A Nosa Terra, 23 de abril de 2009

O dinosauro

Non coñecían grandes bibliotecas. Non lles servirían de moito, porque a maioría non sabía ler. Non tiñan acceso á internet. Non botaban en falta a rede. Tiñan referencia de que, en tempos remotos, houbera dinosauros nas súas terras. Algúns, mesmo viran brancos buscadores de ósos. Pero estaban case convencidos de que agora non había dinosauros alí. Así que o seu medo era para os leóns, para os rinocerontes e os crocodilos. Para os homes con armas fabricadas noutros mundos. Para os homes de pel branca, aínda que fosen sen armas. E para un ser invisible que chamaban sida e que afectaba a millóns de adultos e a millóns de nenos xa orfos. Foron aprendendo a convivir con ese medo grazas á intervención de curandeiros brancos que os convenceron de que había un sinxelo método de protección contra ese depredador sen misericordia. Ata que apareceu por alí outro ser aparentemente insignificante. Branco, mesmo nas vestimentas, longas ata o chan. Branco, si, pero sen armas de metal á vista. Pequeno e con moita idade para meter medo. Cunha gorra que lle quedaba claramente pequena, que parecía dun cativo. Semellaba inofensivo. Levaba un colgante coma o doutros brancos de roupas cumpridas que non se distinguían por ter feito mal a ninguén. Aprendían a rezar ao seu deus, pero axudaban a vivir mellor. Pero este branco vestido de branco faloulles de que o remedio contra o monstro invisible que chamaban sida non remediaba nada. Que era peor usalo que non usalo. Daquela, comprobaron canto medo pode dar un ser aparentemente inofensivo. Comprobaron que arma terrible pode ser a palabra. Daquela, comprenderon que o dinosauro aínda estaba alí.

Artigo publicado en A Nosa Terra, Nº 1.352, de 26 Marzo 2009